Todobada Febaraayo 2019 waxaa magaalada London ka furmay shir lagu daah faruyo sahan laga sameeyey badweynta Hindiya ee ku dhereran Soomaaliya, sahankaas oo ku saabsan in la heli karo xogo ku aadan khayraadka shidaal ee ku jira.
Shirkaan dhinaca dawladda Soomaaliya waxaa uga qayb gelaya wafti heerkiisu wasiir uusan gaarsiisnayn, taasina waxay cadaynaysaa in ay tahay waxa meesha ka dhacayaa xog is waydaarsi ee aysan jirin qandaraasyo la kala qaadanayo.
Hawshaan baarista shidaalka badda Soomaaliya waxay soo bilaamatay sanadkii 2015 oo uu madaxweyne ahaa Xasan Sheekh Maxamuud, wuxuuna ahaa hawl soo socotay, siina socon doonta.
Shirkaan London macno ahaan dalka Soomaaliya wuxuu u leedahay arrin saamayn kale leh, sanado badan oo la soo dhaafay waxaa laga hadlayey gaajo, tahriib, budhcad badeed, argagixiso iyo musuq maasuq, maantase waxa fagaaraha yaal waa wax ka duwan taas oo ah in khayraad dihin oo aan weli la daah furin xogtiisa la soo gudbinayo, waana arrin xiiso gaar ah leh.
Intii burburka Soomaaliya ku jirtay heshiiska ugu khatarta badnaa ee dawlad Soomaaliyeed gashay wuxuu ahaa heshiiskii isfahamka badda ee wadanka Kenya ay la gashay dawladdii jirtay xilligii Sheekh Shariif, uuna qalinka ku duugay Cabdiraxmaan Cabdi Shakuur oo markaas ahaa wasiirka qorshaynta, haddana ah murashax u tartamaya xilka madaxweyne nimada Soomaaliya 2020.
Heshiiskaasi wuxuu muran geliyey dhul aan weligii la is oran muran ayuu geli karaa oo ah dhul badeedka koonfureed ee Soomaaliya.
Shirkaan London waa wax gudaha Soomaaliya ku saabsan, waxaa horay 1980maadkii dawladdii Maxamed Siyaad la gashay heshiisyo shidaal baaris shirkado Maraykan ah, shirkadahaas oo qandaraasyadoodu ahayeen sanado, welina heshiisyadaasi waa taagan yihiin, wixii sahankan cusub ka soo baxana waxay noqonayaan kuwo maraya qaababkii loo galay heshiisyadaas.
Siyaasiyiinta iyo buunbuunita shirka London
Waxaa jirta maahmaah oranaysay “Haddaa fadhiid tahay, qofkii soconaya waa cadowgaa” taasoo macnaheedu yahay in siyaasiyiinta Soomaaliyeed markasta ay yihiin kuwo caraysan oo raadinaya in wax kastaa isbedelaan, haddii aysan iyagu ahayn kuwa dheriga lafta kala baxaya ay taas ka jecel yihiin in maraqu daato.
Maanta shirka London dadka ugu badan ee ka qaylinayaa waa xisbiga madaxweyne Xasan Sheekh oo isagu ahaa kan bixiyey qandaraasyadii sahamiska ay ka soo baxday xogta maanta la soo bandhigayo, baroortu marka orgiga ka weyn ayaa maqli jiray.
Doodaha saxda ah ee dadka Soomaaliyeed ay wada rabaan waa in aan heshiis la gelin iyadoo weli hanaankii sharciyadeed iyo amaankii dalku uu yahay mid burbursan, waana wax u bahan xoog iyo dadaal dheeraad ah, hindisayaasha iyo shirarka ku aadan khayraadka ee hadda socdaa waa kuwo iyana qaadanaya sanooyin badan, waxayna weli u bahan tahay wada xaajoodyo dheeraad ah oo gudaha Soomaalida ay wax badan isula fahmaan, dawladduse waxay masuul ka tahay inay wixii go’aamo masiiro ah ay iyadu gaarto, go’aamadaasi haddii ay sax ahaayeen iyo haddii ay khalad ahaadaanba waa kuwo lagula xisaabtamo, sida heshiisyadii horeba ilaa hadda aysan u duugmin eedoodu.
Bulshada Soomaaliyeed iyo habka ay xogaha u aaminaan?
Runtu marka la qeexayo dhowr nooc ayaa lagu sifeeyaa, ma waxaa run ah waxa la arko ee la taaban karo, mise waxaa run ah wixii qof aad ku kalsoon tahay kuu sheego, qofkaad ku kalsoon tahay waa qof noocee aad ugu kalsoon tahay?
Ogaanshaha dhinacyadaani waxay qofka siiyaan inuu go’aan xaqiiq ah ka gaaro waxa qof dan gaar ah lihi sheego, waxaana dhacda hadal beenba ha ahaadee haddii sheeg sheegiisa la badiyo inuu run u ekaado, waana dhibaatada qalbiga bulshada Soomaaliyeed lagu dhaawaco beentaas faraha badan ee markasta la sheego.
Dawladda Soomaaliyeed iyo waxa la gudboon
Dawladda waxaa ay u taagan tahay waa gaarista himilooyinka wadanku leeyahay oo ay ugu horeeyaan ka faa’iidaysiga khayraadka wadanka oo ahaa mid aan weli la taaban, hadal hayntiisuna badan tahay. In khayraadka wadanka laga faa’iidaystana waxaa muhiim ah inay dawladdu xoogga saarto qodobadaan soo socda:
1. Waxa shirka London ka soo baxa in si hufan golayaasha dawladda loola wadaago oo aysan marna dhicin in wax la qariyo
2. Dhamaystirka sharciyada khayraadka iyo guddiyada loogu tala galay inay ka shaqeeyaan
3. Dhismaha hanaanka dawladda ee quseeya amaanka dalka iyo shirkadaha ku hawlan soo saarista khayraadka
Gunaanadkii waxaan oranayaa: In wax lawada qabsado ayaa ka roon in farqaha la isku dheganaado, dadka siyaasadda hogaanka u ah maanta berry ma joogayaa oo waa baxayaa, kuwo kale ayaana imaan doona, laakiin wadanku baaqi ayuu ahaanayaa, inaan wada hagaajisano ayaana inoo ah dan.
Maxamed Xasan Maxamed
Kayse25@gmail.com
